Nên giúp đỡ ông Bùi Khắc Kiên

Đang giúp đỡ nông dân Hưng Yên cứu lươn, tôi nhận được điện thoại của nhiều học trò báo tin ở huyện Thái Thụy – nơi tôi đã dạy học từ 42 năm về trước, có một người nông dân chế tạo thành công lò đốt rác thải sinh hoạt tạo được điện cho 20 hộ dân sử dụng, cứ 1kg rác được 1,5kw điện, nhiệt độ trong lò khoảng 1600 – 2000^o C và không hề còn than tro tồn đọng trong lò. Tôi vội vàng gọi điện tới phóng viên Minh Tú của báo Đất Việt, xin số điện thoại của ông Bùi Khắc Kiên để xuống học tập kinh nghiệm: làm sao có thể đốt được rác sinh hoạt tới mức không còn tro than? hoàn khí thế nào mà nhiệt độ lò lên tới trên 1600^o C? Đặc biệt có thể đốt 1kg rác mà tạo được điện năng lớn tới 1,5kw vì trung bình 1 lò đốt rác chỉ thu được 0,5kw điện khi đốt 1kg rác, ngay ở Đức lò rất hiện đại cũng chỉ đạt 0,8kw. Giá thành 1kw điện của ông Kiên cung cấp cho các hộ dân xung quanh bằng 1/5 giá điện của EVN gần như chuyện Thánh Gióng vừa ăn cơm của làng xóm đưa tới đã lớn bổng.

Ảnh: Bên cạnh ông Kiên, Ông già Ozone cầm hai trong nhiều bóng đèn dây tóc nóng sáng bị nổ vỡ vì hiệu điện thế ở hai đầu cao hơn 300V trong vòng vài phút

Ông Kiên đã rất nhiệt tình mời tôi về, đấy là điều rất tốt vì tôi cũng chỉ muốn giúp ông hoàn thiện lại lò đốt rác bởi qua hình ảnh của VTV1, VTV2 thì lò của ông Kiên không thể đốt được rác để tạo ra năng lượng lớn tới mức cung cấp được cho nồi hơi chạy máy phát điện. Nhưng đấy cũng chỉ là hình ảnh đã qua ống kính của phóng viên Đài truyền hình. Tôi phải tận mắt nhìn thấy cái lò ấy, đặc biệt phải quan sát được quy trình đốt rác, chạy máy phát điện và truyền điện tới các hộ dân như thế nào. Để khách quan và nhận được sự giúp đỡ của các cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương cho việc giúp hoàn thiện lò đốt rác của ông Kiên sáng Chủ nhật ngày 20/7 tôi đã cùng nhiều cán bộ của tỉnh Thái Bình tới nhà ông Kiên. Với quan niệm quan xa không bằng nha gần tôi đã ghé vào UBND xã mời cả cán bộ của xã tới, những cán bộ của xã sẽ là người trực tiếp giúp đỡ ông Kiên.

Hôm đó, ông Kiên đi vắng, theo ông nói trên điện thoại thì từ sáng ông đã sang An Lão, tới xã Minh Đức để nhận nguyên vật liệu dựng một lò đốt rác mới dùng làm nguồn năng lượng cho máy phát điện của xã, nhưng vì tôi tới mà phía giao vật tư chưa có hàng giao cho ông, cho nên ông đã quay lại để gặp tôi. Chỉ trong vòng 20 phút giới thiệu, bất kỳ ai nghe cuộc trò chuyện của tôi với ông Kiên đều có thể thấy rằng kiến thức khoa học tự nhiên của ông rất thấp, không hiểu nổi nội năng, nhiệt năng, cơ năng, điện năng, không biết tới định luật bảo toàn khối lượng và năng lượng, hơn hết không hiểu được các thông số vật lý của các dụng cụ thiết bị đã được dùng để làm lò đốt rác và máy phát điện. Rất mừng rằng sau khi nói chuyện về khả năng chịu nhiệt của các vật liệu này ông Kiên đã cười nói với tôi rằng: lò đốt hơn hai giờ thì đã bị cháy cả lò.

 Sau đó, ông dẫn tôi lên gác xem những phần, bộ phận còn sót lại thì thấy có mấy bóng đèn bị vỡ vì hiệu điện thế ở đầu ra đã hơn 300V. Hai điều kiện trên là những điều tôi đã nói với các cán bộ tỉnh Thái Bình và người dân Thái Thụy trong khi chờ đợi ông Kiên về tới nhà.

Hôm nay, tôi trở lại thăm lò đốt rác ở Thị trấn Tiền Hải Thái Bình cùng với nhiều cán bộ của tỉnh Thái Bình. Khi cách lò vài mét, người đốt rác vừa đưa rác vào lò, ngọn lửa trong lò quá yếu, có thể thò tay vào trong lò được, nếu lúc đó phần sau của lò là nồi hơi để chạy máy phát điện thì chắc rằng máy phát điện không thể hoạt động được vì không có năng lượng của lò đốt rác cung cấp cho nó. Một lúc sau lửa trong lò đốt rác bùng lên trong khoảng vài phút sau đó ngọn lửa lại giảm dần, không có lửa hắt ra ngoài cửa lò cùng với khói. Vậy, giả sử lò đốt rác của ông Kiên ở Thái Giang có hoạt động đều đặn thì ngọn lửa trong lò cũng không thể đồng đều vì khối lượng nhiên liệu cung cấp không đồng đều và năng suất tỏa nhiệt của nhiên liệu đưa vào cũng không đồng đều – các chất khác nhau, sẽ có lúc lửa nhỏ nhiệt lượng tỏa ra ít, lò hơi cung cấp năng lượng cho máy phát điện không đủ để máy phát điện chạy hoặc có chạy thì tốc độ quay cũng là nhỏ, hiệu điện thế ở hai đầu ra không thể đạt được 220V, dòng điện sinh ra cũng rất yếu. Đôi lúc lửa cháy to, nhiệt lượng cung cấp lớn, áp suất nồi hơi lớn, tuarbin quay nhanh, hiệu điện thế hai đầu ra có thể rất lớn so với 220V, dòng điện sinh ra cũng có thể rất lớn. Đấy cũng là nguyên nhân khiến 3 lần cán bộ các cơ quan chuyên môn của Bộ KH&CN, và Sở KH&CN Thái Bình tới đo các thông số của hệ thống “lò đốt rác sinh điện” của ông Kiên đã phải ghi nhận: hai lần không phát điện, một lần phát được điện trong khoảng từ 2-3 phút. Còn một lúc nào đó ông Kiên cho hệ thống hoạt động ở nhà chứ không phải ở chợ Sặt thì các bóng điện nổ tung vì hiệu điện thế ở hai đầu dây tóc lớn hơn 300V – như lời ông Kiên nói và lò bị cháy sau hơn hai tiếng hoạt động.

 Lửa cháy trong lò đốt rác không bao giờ đều, ít nhất không có khói và lửa phụt ra từ cửa lò

Tiếc rằng nhiều bộ phận của hệ thống này đã không còn ở nhà ông Kiên để tôi quan sát và học tập. Nhưng, tôi có thể góp ý để ông Kiên hiểu được nguyên lý hoạt động, cấu tạo, thành phần, các thông số kỹ thuật của các bộ phận trong lò đốt rác thành điện – nhất là cái mà ông gọi là sứ thạch anh để dẫn khí trong lò thì không bao giờ có, ông gọi những cái ống xanh xanh bên cạnh rác cháy trong lò là như vậy. Tôi sẽ hướng dẫn ông hoàn khí để khói và lửa không thể bay ra từ cửa lò như của ông đã có mà ít nhất phải như lò đốt rác ở Tiền Hải là khói chỉ có thể bay lên cao. Từ đó cùng với nhiều nhà kỹ thuật, khoa học giúp ông Kiên hoàn thiện một cái lò mới đốt rơm rạ, trên toàn lãnh thổ Việt Nam ở rất nhiều vùng, ngay cả ngoại thành Hà Nội người ta đang phải đốt rơm rạ sau khi thu hoạch lúa, đốt một số loại rác đã được chọn lựa để lấy nhiệt lượng sấy thuốc lào, sấy hoa hòe, sưởi ấm cho gà vịt… Còn để tạo ra điện dùng trong nhà ông Kiên thì còn phải có sự tư vấn của rất nhiều nhà kỹ thuật, khoa học để ổn định được các thông số của nguồn điện mà có nguồn năng lượng cung cấp từ lò đốt rác. Sau đó sẽ mở rộng quy mô cho 20 hộ dân quanh nhà ông Kiên. Chúng ta thử tưởng tượng, buổi tối đèn dây tóc lúc thì sáng đỏ như con đom đóm, lúc thì sáng chói, lúc lại tắt ngấm thậm chí nổ cả bóng đèn. Còn các loại bóng đèn huỳnh quang chắc là tắt ngấm, thỉnh thoảng lóe lên rồi lại tắt, đặc biệt máy bơm nước chỉ rú lên vì hiệu điện thế ở đầu vào không đủ 220V. Đó là nguồn điện ông Kiên có thể cung cấp với trình độ kiến thức và trang thiết bị mà ông có thể tưởng tượng ra để dùng. Để tạo ra điện dân dụng không phải là dễ, nhất là ở thế kỷ 21 này lại còn phải an toàn điện nữa.

Trong lúc trò chuyện với ông Kiên, tôi có hỏi ông có biết tại sao lửa và khói từ lò tràn ra cửa lò không? Ông Kiên trả lời rằng đó là hơi nước. Tôi phân tích với ông hệ hoàn khí của ông đã thổi khí khiến cho lửa và khói tràn ra ngoài và khí này không trong lành như kết quả đo khí thải từ ống lò vì ông đã dùng rơm ướt để lọc khí. Cần phải nói thêm rằng, kết quả đo các thành phần hóa học của khói lò như niken, crom, thủy ngân, asen… đều thấp hơn tiêu chuẩn cho phép bởi vì nguyên liệu vào không hề có các chất ấy. Sau này tôi mới được người dân kể lại rằng ông đã dùng các gốc tre, luồng của người bán tre, luồng ở chợ Sặt làm nguyên liệu đốt. Nếu các gốc tre, gốc luồng cháy, khói được lọc qua rơm ướt thì làm sao lại có các kim loại nặng, độc hại kể trên? Ông Kiên còn nhấn mạnh với tôi rằng, lò của ông đốt có thể biến tất cả mọi thứ thành hơi, kể cả nước và các chất đioxin vì nhiệt độ lò rất cao có thể tới 2000^o C mà trong đó ông đã phải dùng ống sứ thạch anh. Tôi đã phải bình tĩnh kể với ông rằng: Năm 1986, tôi đã dùng cặp nhiệt điện có ống thủy tinh thạch anh bọc ngoài để đo nhiệt độ lò gang đang nóng chảy còn lò trung tầng hoặc một số lò có nhiệt độ cao hơn thì tôi phải dùng hỏa kế quang học và máy đo nhiệt độ từ xa. Lò đốt của ông Kiên nếu dùng rác sinh hoạt, tre gỗ thì không thể cao hơn 950^o C như tôi đã nói với phóng viên báo Đất Việt và trùng với kết quả đo trong báo cáo của Bộ KH&CN. Ấy là chưa kể trong sơ đồ lò đốt rác sau khi rác được cho vào lò sẽ rơi vào một cái hố hình chữ V, nếu rác ít thì rác có thể cháy nhưng nếu rác nhiều thì số rác đưa vào sau sẽ cháy trước làm số rác đưa vào trước ở phía dưới không có đủ oxi để cháy. Khi ấy nhiệt độ lò sẽ thấp và trong than sẽ còn cỏ cả rác chưa cháy như củ su hào thối, gốc cây cải… Điều này, ngược lại hoàn toàn với lời khẳng định của ông Kiên rằng tất cả mọi thứ vào đây đều bị cháy bay hết ra ngoài. Hôm nay, bên cạnh lò đốt rác của Thị trấn Tiền Hải, tất cả đều thấy một đống tro đầy đất cát, là do đất cát lẫn với rác bị đưa vào lò đốt. Ông Kiên đốt rác thải ở chợ Sặt, tại sao lại không có đất, cát bám vào nhỉ?

Ảnh: Bản thiết kế lò đốt rác thành điện của ông Đỗ Khắc Kiên

 Được ông Kiên cho tự do quan sát tất cả những gì còn lại của hệ thống này. Tôi giật mình vì các vật liệu đó không được phép dùng cho lò đốt có nhiệt độ cao. Cái lò có đường kính bằng một thùng phi 200 lít, cao bằng nửa nó làm sao mà cung cấp được đủ điện năng cho 20 hộ dùng để thắp sáng, xem ti vi, máy bơm nước, máy xay sát… Biên bản của Bộ Khoa học và Công nghệ và Sở Khoa học và Công nghệ Thái Bình về thời gian hoạt động của máy phát điện cũng như thời gian lóe sáng của các bóng đèn là rất trùng khớp. Theo quy luật tự nhiên, hòn đá rơi tự do, phải rơi theo quỹ đạo thẳng từ trên xuống dưới với gia tốc 9,9m/s² , còn rơi theo đường cong với gia tốc khác xa với kết quả trên thì không thể là rơi sự do. Lò đốt rác của ông Kiên cũng phải tuân theo các quy luật tự nhiên. Phải hoạt động liên tục vài năm chứ không thể chỉ trong thời gian ngắn như đã có. Nhiều người dân, cán bộ xã Thái Giang – Thái Thụy mừng vì không bị nổ bóng đèn điện do dòng điện chạy từ hệ thống của ông Kiên. Chính vì điều này, mặc dù Sở Khoa học và Công nghệ Thái Bình đã giúp đỡ ông Kiên đăng ký dự thi Hội thi sáng tạo kỹ thuật năm 2012 – 2013, mà công trình này của ông Kiên không đạt giải vì không đạt các điều kiện theo quy định của Hội thi.

Chiều hôm nay tôi còn phải xuống lắp đèn led cho các tàu biển, tàu đánh cá. Các học trò hơn 42 năm trước của tôi, con cái họ đang đợi những loại đèn mới này. Ngoài ra, tôi còn phải chuyển giao công nghệ miễn phí bảo quan con don, con vọp, con ngao, các loại tôm cá, phục tráng nước mắm tôm bạc. Đợi khi nào ông Kiên đồng ý giới thiệu lò đốt mới ở Hải Phòng, đứng bên các vật liệu thiết bị dùng cho vào đốt rác này tôi sẽ giúp ông, miễn phí hoàn toàn để có một lò đốt rác không thải ra khí độc, có thể tận dụng nhiệt lượng để sử dụng vào nhiều vấn đề khác trong cuộc sống. Tất nhiên tôi phải trả lời cho học sinh của của tôi về công trình của ông Kiên, lò đốt này không phải là phát minh, sáng chế hay giải pháp hữu ích gì vì nó đã bị cháy sau hơn hai giờ đồng hồ vận hành, trong thời gian ấy các bóng đèn dây tóc lúc sáng chỉ chợt lóe sáng và bị vỡ, khói từ lò sảy ra chưa được sử lý, nên giúp đỡ ông thực hiện mơ ước dùng nhiệt lượng của rác đã bị đốt để phục vụ sản xuất và đời sống ở nông thôn, nhất là ở Thái Thụy.